تحلیل فاندامنتال ایمیوچبل اکس
به جرات می‌توان گفت که توکن‌های بی‌همتا (NFT)، پرشتاب‌ترین رشد و پذیرش را در میان سایر حوزه‌های صنعت بلاک‌چین دارند؛ و بیشترین حجم معاملات و ضرب NFTها نیز در شبکه اتریوم رخ میدهد.
اما حوزه NFTها هم از چالش مقیاس‌پذیری بسیار کم و کارمزدهای بالای شبکه اتریوم در حال ضربه خوردن است؛ به خصوص با ظهور شبکه‌های لایه اولی مانند سولانا.
به مرور راهکارهای مختلفی مانند رول‌آپ‌ها، سایدچین‌ها، پروژه پالی‌گان و … برای افزایش مقیاس‌پذیری و سرعت پردازش تراکنش‌ها در اتریوم، ارایه شدند. این راهکارهای برای پذیرش و استفاده گسترده از NFTها حیاتی است.
یکی از پروژه‌هایی که از فناوری پیشرفته رول‌آپ‌ها استفاده می‌کند، Immutable X نام دارد. فناوری رول‌آپ همان فناوری‌ای است که پیشتر ویتالیک بوترین (خالق اتریوم) اعلام کرده بود بهترین و آینده‌دارترین راهکار مقیاس‌پذیری شبکه اتریوم است.
پروژه Immutable X محصول همکاری دو شرکت مطرح Immutable و STARKware است که در سال 2020، رسما معرفی شد. شرکت Immutable در زمینه ساخت بازی‌های بلاک‌چینی فعال بود که بازی معروف Gods Unchained را ارایه کرده است. شرکت STARKware هم در زمینه ارایه راهکارهای مقیاس‌پذیری برای پروژه‌های بلاک‌چینی فعال است که با پروژه‌های قدرتمندی (علاوه بر Immutable) در حال همکاری است.
پروژه Immutable X خود را به عنوان یک زیرساخت قدرتمند برای خرید و فروش و نیز ضرب (mint) توکن‌های بی‌همتا معرفی می‌کند. ادعای بزرگ دیگر این پروژه، کارمزد صفر است که البته به کمک فناوری پیشرفته zk-rollup، به آن جامه عمل پوشانده است. علاوه بر فروشگاه خود Immutable X، سایر توسعه‌دهندگان هم می‌توانند فروشگاه مخصوص به خود را بسازند. این امر از طریق رابط برنامه‌نویسی نرم‌افزاری (API) که در ساختار Immutable X وجود دارد، به راحتی قابل اجراست.
نکات فنی و عملکردی Immutable X
بنیان‌گذاران پروژه Immutable X دلیل ترجیح اتریوم بر دیگر شبکههایی مانند تزوس و Flow را، چندین مورد دانسته‌اند؛ از جمله اینکه:
- اتریوم بیشترین سهم از قراردادهای هوشمند را به خود اختصاص داده‌است.
- عمده کاربران و توسعه‌دهندگان، ترجیحشان اتریوم است.
- تقریبا همه صرافی‌ها و کیف‌پول‌ها از اتریوم پشتیبانی می‌کنند.
- و از همه مهم‌تر، اتریوم مالکیت غیرمتمرکز را
فناوری مورد استفاده در پروژه ایمیوچبل اکس ، رول‌آپ (Rollup) نام دارد. در فرآیند پیاده‌سازی این فناوری، تعداد زیادی از نقل و انتقالات (Transfer) بسته‌بندی‌شده و یک‌جا به صورت یک تراکنش (Transaction)، در خارج از شبکه اصلی اتریوم پردازش می‌شوند. سپس اطلاعات این تراکنش‌ها به شبکه اصلی ارسال می‌شود تا اجماع (Consensus) و ایجاد بلاک انجام شود. این فناوری دو روش مختلف اجرا دارد:
1) zk-rollup : که در آن تراکنش‌ها تایید می‌شوند، بدون آنکه نیازی به دانستن محتویات درون آن‌ها باشد.
2) Optimistic rollup: که در آن فرض می‌شود تراکنش‌ها معتبر هستند و تنها کافی است پردازش شده و به شبکه اصلی ارسال شوند.
انتخاب توسعه‌دهندگان Immutable X ، گزینه اول یعنی zk-rollup بود که امنیت بیشتری را فراهم می‌کند. خود فناوری zk-rollup هم به دو صورت پیاده می‌شود که SNARK و STARK نام دارند. باتوجه به اهمیت امنیت دارایی‌ها از نظر اعضای پروژه، روش دوم انتخاب شد. لازم به ذکر است برخلاف فناوری SNARK، مدل STARK در برابر حملات کامپیوترهای کوانتومی هم مقاوم است.
همه این انتخاب‌ها، Immutable X را نه تنها به یک زیرساخت مقیاس‌پذیر برای NFTها، بلکه بسیار ایمن نیز بدل کرده‌است.
اکوسیستم (شراکت‌ها و همکاری‌ها، سرمایه‌گذارها، کامیونیتی و …)
هسته اصلی تیم Immutable X، برادران فرگوسن هستند که جزو کارآفرینان جوان و برتر دنیای فناوری محسوب می‌شوند. تعداد کل اعضای تیم این پروژه، حدود 100 نفر است که در زمینه‌های مختلفی مانند امور مالی، بلاک‌چین، مدیریت و …، با شرکت‌های پیشتازی از جمله گوگل و آمازون همکاری داشته‌اند.
هم شرکت Immutable و هم STARKware، حتی پیش از آغاز پروژه مشترک‌شان یعنی Immutable X هم، سرمایه‌گذاران و شرکای قدرتمندی داشتند. به طور مثال صرافی کوین‌بیس از حامیان Immutable و Pantera Capital نیز از حامیان STARKware بودند. هم‌چنین شرکت STARKware با پروژه‌های شناخته‌شده‌ای مانند dydx، Sorare، OpenZeppelin و افراد سرشناسی مانند ویتالیک بوترین و آرتور برایتون (خالق تزوس) همکاری نزدیکی دارد.
خود پروژه Immutable X نیز به تنهایی اکوسیستم قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاران و شرکا ایجاد کرده است. Coinbase Ventures، Alameda Research و Galaxy Digital تنها بخشی از حامیان مادی-معنوی این پروژه محبوب هستند. در میان شرکای Immutable X نیز، نام شرکت‌هایی مانند EAsports به‌چشم می‌خورد.
بازار سرمایه
قیمت توکن این پروژه (IMX) در زمان نگارش این مقاله، 1.6 دلار است که در زمان عرضه اولیه، تنها 15 سنت ارزش داشت. البته 1.6 بالاترین قیمتی نیست که این توکن به خود دیده‌است. حداکثر قیمت و حداقل قیمت این توکن تا الان، به ترتیب 9.61 و 1.15 دلار بوده‌است.
هم‌چنین با داشتن ارزش بازاری معادل حدودا 373 میلیون دلار، 0.022 درصد از کل ارزش بازار را به خود اختصاص داده‌است.
اقتصاد توکن IMX و نحوه توزیع آن
توکن بومی این پروژه IMX نام دارد که دارای 3 کاربرد است:
1 – کارمزدها (کارمزد ایجاد و معامله NFTها صفر است، اما هر سازنده NFT، باید 2.5 درصد از مبلغ اولین فروش آن NFT را پرداخت کند).
2 – استیک‌کردن در استخر برای کسب سود
3 – استیک‌کردن به منظور داشتن حق رای
از تعداد 2 میلیارد عدد توکن IMX، همه آن ایجاد و عرضه شده‌است، اما فقط حدود 10 درصد (235 میلیون توکن) قابل خرید و فروش است؛ که دلیل آن قفل بودن توکن‌ها در کیف‌پول‌ها و هم‌چنین استیک‌شدن است.
به طور کلی توزیع توکن‌های IMX به صورت زیر خواهد بود:
- توسعه اکوسیستم : 51.74 درصد
- توسعه پروژه : 25 درصد
- عرضه (فروش) خصوصی : 14.26 درصد
- عرضه عمومی: 5 درصد
- بنیاد ایمیوچبل اکس : 4 درصد
مزایا و فرصت‌ها
1 – NFTها و به‌طورکلی فناوری توکن‌سازی، تنها محدود به آثار هنری و گرافیکی نشده و کاربرد آن‌ها، ایجاد توکن بر اساس هرچیزی (داده‌ها، دارایی‌هایی مانند املاک و …) است. چنین آینده روشنی، شامل حال هر پروژه‌ای که در زمینه توکن‌های بی‌همتا فعالیت کند، مانند Immutable X نیز می‌شود.
2 – سهم بازار اتریوم از NFTها، بااختلاف فراوانی بیشتر از رقبای خود مانند سولاناست.
3 – پذیرش و رشد اقتصادی-اجتماعی توکن‌های بی‌همتا، چه میان عموم مردم و چه میان کسب‌وکارها (شرکت‌های مطرحی مانند آدیداس، نایکی و تیک‌تاک، از جمله کسب‌وکارهایی هستند که رسما وارد این بازار شده و NFTهای خود را عرضه کرده‌اند).
4 – توسعه‌دهندگان Immutable X، توجه بسیاری به بحث امنیت هم داشته‌اند و آن را فدای سرعت و مقیاس‌پذیری نکرده‌اند.
5 – پروژه Immutable X تقریبا ار همه کیف‌پول‌های اتریوم پشتیبانی می‌کند که این سبب سهولت کار با آن برای کاربران می‌شوند.
6 – رابط کاربری و APIای که راه‌اندازی و اجرای آن بسیار ساده و کاربرپسند است.
